لرزش چشم یا نیستاگموس یکی از عارضه‌هایی است که در بسیاری از افراد دیده می‌شود. در این عارضه چشم افراد به صورت غیر ارادی به اطراف حرکت خواهد کرد. در حقیقت لرزش چشم را می‌توان یکی از شایع ترین اختلالات حرکت چشم در نظر داشت. معمولاً در این عارضه هر دو چشم درگیر خواهند شد. لرزش چشم که به لاتین به آن نیستاگموس نیز گفته می‌شود به پرش‌های غیر ارادی و مداوم چشم گفته می‌شود. با شروع این عارضه چشم‌ها به لرزش خواهند افتاد. این عارضه و حرکت چشم ممکن است در جهت‌های عمودی، افقی، چرخشی و یا ترکیبی باشد. در بسیاری از موارد بروز لرزش چشم یا نیستاگموس به صورت مادرزادی خواهد بود.
لرزش چشم چیست؟
همان طور که در بالاتر به این موضوع اشاره شد، این عارضه به صورت غیر ارادی می‌باشد. در حقیقت لرزش چشم یا نیستاگموس به دلیل بروز مشکل در نحوه ارسال پیام‌های عصب چشم به مغز ایجاد خواهد شد. لازم به ذکر است بروز لرزش چشم به صورت عمودی بسیار نادر می‌باشد و یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های آسیب مغزی به ساقه مغز خواهد بود. همان طور که متوجه شده‌اید لرزش چشم دارای انواع متنوعی است، هر یک از انواع آن دارای دلایل متنوعی می‌باشند و علائم مختص به خود را دارند. افرادی که مبتلا به نیستاگموس هستند تمرکز دید بسیار کمتری دارند و در برخی از موارد ممکن است تعادل حرکتی خود را نیز از دست بدهند. لرزش چشم به صورت کلی دو نوع خواهند بود :
لرزش چشم تند و سریع
در این نوع نیستاگموس، چشمان فرد با سرعت بسیار بالایی در یک جهت خواهند داشت و به دنبال آن حرکت بسیار کندی در جهت مخالف آن دارند
لرزش چشم آویز و یا آونگی
در این نوع از نیستاگموس چشمان فرد با سرعت برابر در تمامی جهات حرکت خواهد کرد.
علل لرزش چشم
لرزش چشم و یا همان نیستاگموس می‌تواند به دلیل مادرزادی و یا بروز عوامل اکتسابی به وجود آمده است. در صورتی که این عارضه به صورت مادرزادی باشد، انقباض چشم‌ها و شروع آن معمولاً در 6 هفتگی تا 3 ماهگی خود را نشان خواهد داد. کودکانی که این عارضه را به صورت مادرزادی دریافت می‌کنند معمولاً دارای لرزش چشم افقی هستند. این در حالی است که در صورتی که این عارضه به صورت اکتسابی به وجود آمده است می‌تواند دلایل بسیار متنوعی داشته باشد. برخی از اصلی‌ترین دلایل بروز این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آلبینیسم
- مصرف بیش از حد الکل و یا مصرف مواد مخدر
- وجود آب مروارید
- وجود انحراف چشم در کودکان
- وارد شدن آسیب شدید به سر
- به وجود آمدن مشکلات گوش داخلی اعم از بیماری منیر
- سکته
- استفاده از برخی داروهای ضد تشنج
- بروز اختلالات مادرزادی
- بروز ضعف در مغز در هنگام کنترل چشم‌ها
- بروز نزدیک بینی و یا دور بینی
- بروز اسکار و جای زخم بر روی شبکیه و یا ایجاد آسیب در عصب‌های بینایی
- داشتن تومورهای مغزی
- وجود اختلال‌های عصبی
- آسیب‌های ساقه مغز
- زالی
علائم لرزش چشم
یکی از اصلی‌ترین علائم لرزش چشم می‌توان به نداشتن کنترل در حرکت سریع چشم اشاره کرد. علاوه بر این موضوع از دیگر علائم نیستاگموس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن سرگیجه
- نگه داشتن سر در حالت کج برای داشتن دید بهتر
- بروز حساسیت به نور
- احساس این که همه چیز در حال لرزیدن هستند
- بروز مشکل دیدن در تاریکی
- ایجاد انواع مشکلات بینایی
اثرات نیستاگموس بر بینایی
به صورت کلی برخی از اثراتی که این بیماری بر روی افرادی که دچار آن می‌شوند ایجاد می‌کند به شرح زیر خواهد بود:
داشتن کیفیت پایین در خصوص تصویر ایجاد شده بر روی فوندوس، که نتیجه این امر باعث رشد ضعیف بینایی می‌شود.
بروز اسیلوپسی (oscillopsia)
تورتیکولی چشمی و موقعیت انسداد از دیگر اثراتی است که افرادی که به صورت مادرزادی و یا اکتسابی با این عارضه روبه‌رو می‌شوند خواهند داشت. به زبان ساده‌تر در این موارد فرد در موقعیت‌های خاصی کاهش نگاه خواهد داشت. در بروز چنین اثری فرد سعی می‌کند تا سر خود را به گونه‌ای نگه دارد که بتواند دید بهتری داشته باشد.
روش‌های تشخیص لرزش چشم
در صورتی که شما دچار بروز نیستاگموس شده باشید چشم پزشک شما را به صورت کامل معاینه خواهد کرد و بینایی شما را مورد آزمایش قرار می‌دهد. چشم پزشک در این معاینات به دنبال بروز دیگر مشکلاتی که مرتبط با لرزش چشم می‌باشند نیز هستند به عنوان مثال آب مروارید… بهترین چشم پزشک در خصوص تشخیص لرزش چشم آزمایش‌های زیر را برای بیمار خود تجویز می‌کند:
- معاینه عصبی
- معاینه گوش
به ثبت رساندن حرکات چشم برای آن که بتوانند تأیید کند که بیمار کدام یک از انواع لرزش چشم را دارد
تجویز تست‌هایی اعم از تصویربرداری از مغز اعم از اسکن ام آر آی و یا سی تی اسکن
راه های درمان لرزش چشم
در برخی از موارد چشم پزشک با درمان علت زمینه‌ای بروز این عارضه می‌تواند به صورت کامل لرزش چشم را درمان کند. این در حالی است که در بسیاری از موارد لرزش چشم ماندگار خواهد بود، اما می‌توان با استفاده از روش‌های متنوع بینایی کاهش پیدا کرده را بهبود بخشید. درمان نیستاگموس با چند هدف زیر صورت می‌گیرد:
- اصلاح وضعیت غیر طبیعی سر برای دید بهتر
- اصلاح انحراف چشم
- کاهش شدت و دامنه لرزش چشم
امروزه روش‌های درمانی بسیار متنوعی برای این عارضه به وجود آمده است. لازم به کر است هیچ یک از روش‌های درمانی قادر به از بین بردن کامل نیستاگموس نخواهند بود و تنها با هدف اصلاح و کاهش این عارضه صورت می‌گیرند. به صورت کلی راه‌های درمان لرزش چشم به شرح زیر می‌باشند:
انجام تمرینات ورزشی چشم که در صورت تجویز این تمرینات چشم پزشک تمامی تمرینات را به بیمار خود آموزش می‌دهد
استفاده از عینک و یا وسایل کمک کننده به بینایی اعم از لنزهای تماسی
جراحی عضلات چشم
استفاده از کتاب‌های چاپی بزرگ، استفاده از دستگاه بزرگ نمایی و افزایش نور در هنگام مطالعه از دیگر روش‌های درمانی هستند
